MAKALAH BASA JAWI
APRESIASI CERITA ANAK
PURWAKANING
ATUR
Assalamu’alaikum
Wr., Wb.
Muji syukur Alhamdulillah dateng
Dzat ingkang Maha Murah, ingkang paring taufiq lan hidayah, Allah SWT, amargi
kanthi rahmatipun, kula saged ngrampungaken makalah pembelajaran Basa Jawi
punika.
Ing susunan makalah punika, kula
sadar menawi tasih kathah kirangipun ing teknis panulisanipun lan materinipun,
pramila kula ngarepaken kritik lan saran saking sedanten pihak supados makalah
punika saged langkung sae.
Ing panulisan makalah punika, matur suwun sanget dhumateng:
1. Drs. Hartati, selaku kaprodi PGSD,
2. Bapak Sukardi selaku dosen mata
kuliah Basa Jawi, ingkang sampun mbimbing panyusunan makalah punika.
3. Keluarga kula ingkang kila tresnani
lan kanca-kanca ingkang sampun maringi arahan sarta pangerten marang kula,
4. Sedaya pihak ingkang boten saged
kula sebataken naminipun setunggal-setunggal, ingkang paring pitulungan ing
panulisan makalah punika.
Mugi-mugi
Allah paring pahala marang sekabehanipun pihak ingkang sampun paring bimbingan,
lan saged ndadosaken bimbingan menika kagem ngibadah, Amiin Yaa Robbal
‘Alamiin.
Semarang, September 2014
Penulis
BAB I
PURWAKA
BASA
A.
Wawandaning
Perkawis
Ngantos
wekdal punika, Basa Jawi saged dipun sebat basa ingkang lumayan kathah
dipunagem dening warga Indonesia, khususipun tiyang ing pulau jawi. Kawontenan
punika kedah dipunjagi supados kabudayan ngagem basa Jawi mboten kapendem
dening jaman.
Dening
para wiranom (generasi muda), basa jawi kedah dipun inggilaken, mboten malah
dipuntilar amargi wonten basa ingkang langkung gaul. . Kathahing panganggep bilih
para
wiranom basa Jawinipun risak, kaco, ngawur lan kathah sebutan sanesipun kedah
dipunbrantas. Kangge nanggulangi bab menika, kita calon guru perlu munjukaken wawasan
lan kaprigelanipun nyinaoni basa Jawi. Supados saged mbimbing siswa-siswa
kanthi sae.
Saderengipun
damel cagak temtu masang pondasi langkung rumiyin. Menawi pondhasinipun kukuh
lan bakuh, temtu cagak dalah sedaya wewangunan wau saget ngadeg jejeg kukuh lan
santosa. Pondhasi tumrap ngrembaka lan lestarining Basa Jawi inggih menika
pamulangan Basa Jawi ingkang leres. Kangge nglaksanakaken pamulangan Basa Jawi
ingkang leres, kita selaku calon guru ing pawiyatan dasar, ingkang samangke ugi
mucal Basa Jawi kedah mangertos pripun piwulang Basa Jawi ingkang leres.
Salah
setunggalipun inggih menika materi “Apresiasi Cerita Anak”. Salah setunggaling materi
Basa Jawi ing pawiyatan dhasar inggih menika bab Kasusastran Jawi. Mucal
kasusastran Jawi ing pawiyatan dhasar kalebet tasih angel, amargi cacahipun
kasusastran Jawi kathah sanget.
Lajeng
ing salebetipun makalah punika, badhe dipunlumantaraken kados pundi cerita anak
saged dipun apresiasi wonten lebetipun pawiyatan dasar. Kanthi wontentipun
tugas punika, mugia saged ndadosaken kita, mahasiswa PGSD, calon guru SD, boten
kagok lan bingung menawi mucal wonten SD samangke.
B. Momoting Perkawis
Miturut
wawandaning perkawis ing nginggil wahu, pramila saged dipunaturaken momoting
perkawis inggih menika:
B.1 Kados menapa cerita anak punika?
B.2 Menapa mawon cerita anak punika?
B.3 Kados pundi apresiasi cerita
anak punika?
BAB II
SURASA
BASA
A.
Pangageman Basa Jawi
Kaprigelan ngagem basa jawi wonten
pasrawungan sadinten-dinten estu tasih kenthel wonten warga jawi. Ananging,
wonten ing panyeratan, tasih dipunadepi kasusahan kagem tata bahasa. Sakmenika ingkang dipunwastani angel wonten
pawucalan basa jawi ing pawiyatan dasar.
Kagem munjukkaken karemenan lare
kaliyan basa jawi, cerita anak, cerita rakyat, cerita kewan, utawi dongeng
saged dipunagem dados media pasinaon lare. Sakmenika kedah dipunparingaken
dumateng lare amargi basa jawa sakniki mboten malih dados basa ibu, ananging
sampun dados basa nomer kalih. Dados, nggih mboten gumun menawi lare kraos
gampil maos cerita ngagem basa Indonesia tinimbang cerita ing basa jawi.
Ing jaman rumiyin lare sampun mangertos
wekdal punapa kedah ngagem basa krama ugi wekdal punapa saged ngagem basa
ngoko, ananing sakniki malah kosok balenipun. Sakleresipun, cerita basa jawi
kalih cerita basa Indonesia mboten wonten bentenipun ingkang tebih, ananging
amargi lare angsal jam piwucalan basa jawi naming sekedik saben setunggal
minggunipu saged dados ingkang njalari lare kirang trampil nguri-uri basa jawa.
Ingkang dipunraos paling gampil
kagem maringi piwucalan basa jawi dumateng lare, cerita anak utawi dongeng
saged dados alternatif. Sanes bahasanipun saged santai, ceritanipun nggeh saged
maringi tuladha tumprap kebiyasaanipun lare. Cerita anak Indonesia, lingkupipun
langkung jembar dibanding kalih cerita anak jawi. Amargi cerita anak jawi
namung nyariosaken ingkang nate wonten utawi ingkang dipunpitadosi tiyang jawi,
sakmeniko saged ugi maringi piwucalan marang lare ngenani adat jawi.
Ananging, wonten pasrawungan
sadinten-dinten ingkang gampil dipuntemuake inggih menika cerita anak wonten
basa Indonesia, ingkang ngagem basa jawi namung wonten kedik sanget,
langkung-langkung malah sampun langka. Media cetak ingkang ngemot kasusatran
jawi inggih namun sekedik, punika dumadosaken lare ingkang karep bade ngudi
kawruh basa jawi bingung kedah ngagem panduan
punopo.
Punika saged mawon dipunjalari
amargi tiyang sepuhipun maringi kawruh putra-putrinipun awis tasih alit ngagem
basa Indonesia. Kathah ingkang nganggep menawi basa jawi punika basanipun
tiyang deso, ingkang artosipun staranipun wonten ting ngandapipun basa
Indonesia. Mboten kedik tiyang sepuh ingkang remen menawi putra-putrinipun
ngagem basa Indonesia tinimbang ngagem basa krama ingkang dipunraos langkung
angel.
Basa jawi punika kalebet basa
warisan ingkang mboten angsal dipuntinggalaken. Ampun ngantos basa jawi namung
saged dados pajangan ngremenaken ingkang mboten wonten sing saged ngartosaken.
Namung dados hiasan ingkang dipunpirengaken serasan, tanpa saged dipunpundut
amanatipun.
Kantos wontenipun media piwucalan
basa jawi ingkang kathah saged hangguyubaken malih basa jawi, saged
ngregenganken kabudayan jawi dados budaya ingkang gadhah manfaat langkung
ageng.
B.
Cerita Anak
Cerita anak saged dados salah
setunggalipun sarana kagem nambahi pangertosanipun lare ngenani basa jawi. Awit
basa ingkang dipunagem langkung gampil dipunpahami, amargi penyeratanipun
cerita anak mboten nggadahi aturan kados nyerat layang ulem, wara-wara, lan
sapiturutipun. Namung, wonten lebetipun cerita anak saenipun saged maringi
amanat ingkang sae.
Punika kula paringi tuladha cerita
anak basa jawi, kaliyan judul “Andong lan Laler Cilik” :
Jaman
mbiyen ana andong nggawa momotan jambu kluthuk lagi mlaku saka Selarong arep
menyang Pasar Bantul. Jaman iku dalane isih gronjal-gronjal digawe saka watu
durung ana aspal. Nalika andong lagi liwat dalan sing kebak wedi, ana laler
cilik menclok ning nduwure andong. Bareng karo mencloke laler, lakune andong
malik rindik. Ora amarga kabotan laler, nanging amarga rodane kepater dening
wedi sing mbleder ning ndalan.
Nanging
rindike andong tumrap laler dianggep amarga kapencokan deweke.
“Wah andong iki dadi mlakune alon-alon, mesti merga jarane kabotan awakku” pikire si laler kanthi ati bungah rumangsa paling abot sak donya. “Sapa sing iso nandingi abote awakku, ora ana kewan liya sing luwih abot timbang aku!”
“Wah andong iki dadi mlakune alon-alon, mesti merga jarane kabotan awakku” pikire si laler kanthi ati bungah rumangsa paling abot sak donya. “Sapa sing iso nandingi abote awakku, ora ana kewan liya sing luwih abot timbang aku!”
Sakwise
sakwetara menclok ning andong, laler banjur jeleh terus mabur meneh. Nalika
Laler mabur, andonge pas liwat dalan sing ora ana wedine. Dadi lakune andong
malik cepet maneh. Si Laler kang gegeden rumongso tambah yakin menawa deweke
abot tenan. “Weladalah, tak tinggal sedilit wae, andonge langsung biso mlaku
banter. Wah, nek ngono aku iki abot temenan ya!” celatune si laler.
Laler
banjur mikir, manawa deweke menclok ning andong karo ngobahke sewiwine mestine
si andong bakal mlaku luwih banter amarga kasurung dening obahe sewiwi. Laler
trus nyoba menclok maneh ning andong karo ngobahke sewiwi. Dumadakan andong
malik mlayu banter banget ngedap-edapi. Laler kaget banget ngantek awake kontal
saka andong. Untunge deweke iso mabur sakdurunge tiba ning lemah.
Sajatine
andong mau iso mlayu banter banget amarga dalane ndronjong, Dadi lumrah menawa
mlakune luwih banter wong diewangi gravitasi bumi. Nanging lelakon itu agawe
Laler dadi tambah ge-er. Trus mbengok-mbengok marang jarane andong.. “Sorry,
sorry Kang Jaran, aku salah ngukur kekuatanku. Anggonku ngobahke sewiwi sajake
kebanteren, dadi andongmu mlakune banter banget. Sorry ya, sesuk maneh anggonku
ngobahke sewiwi rindik wae”. celatune Laler kanthi ati mongkok.
Sumber : http://kumpulandongengdanceritarakyat.blogspot.com/2009/10/cerita-pendek-bahasa-jawa-andong-lan.html
Wonten
tuladha cerita anak jawi punika, nyariosaken cerita kewan utawi ingkang biyasa
dipunsebat fabel. Cerita punika menawi dipunwaos dening lare tasih gampil
dipunpahami, awit basanipun tasih sederhana.
C.
Apresiasi Cerita Anak
Apresiasi crita anak punika saged
dipunterapaken wonten pasrawungan sadintenipun ting masyarakat kanthi cara :
1. Saking keluarga, inggih menika
maosaken cerita kagem putra-putrinipun sakderenge tilem. Cerita ingkang saged
dipunwaosaken saged dongeng, legenda, fabel, lan sapiturute.
2. Saking pawiyatan, inggih menika
maringi kawruh basa jawi kanthi muatan cerita daerah, cerita cekak, ugi saged
cerita wayang. Ingkang dipunterapaken dening guru marang muride.
3. Saking masyarakat, inggih menika
saged maringi kawruh lare alit menawi saged ngenani asal-asul dumadosipun
daerah panggenanipun lare utawi daerah sekitaripun.
Bab III
Panutup
A.
Dudutan
Saking
pamedharan ing nginggil punika saged kapundut dudutan inggih punika :
1.
Saged mangertos menapa ingkang dipunsebat cerita anak.
2.
Saged mangertos menopo kemawon jinising cerita anak
3.
Saged mangertos kados pundi apresiasinipun cerita
anak punika
B.
Saran
1.
Murid saged langkung remen marang cerita-cerita
anak.
2.
Murid saged langkung kepengin nguri-uri kabudayan
jawi ingkang kathah sanget kaliyan maos cerita-cerita.
3.
Guru saged langkung trampil ngudar kawruh kagem
muridipun
Daftar
Pustakan
Tidak ada komentar:
Posting Komentar