Pages

Kamis, 11 September 2014

Apresiasi Reseptif Tembang Macapat



ATUR SAPALA
Kanthi ngaturaken puji syukur konjuk dhumateng ngarsanipun Gusti Ingkang Maha Agung, kula sakonco saged ngrampungaken  tugas  punika kanthi sae boten wonten halangan satunggalipun.
Matur suwun sanget dhumateng Bapak/Ibu Pembimbing ingkang sampun membimbing anggenipun damel makalah punika. Makalah punika nyariosaken babagan Apresiasi Reseptif lagu (tembang) berbahasa jawa ing Kelas Inggil.
Makalah punika taksih kirang sempurna amargi wedal ingkang kasesa kalian kirang pangertosipun penyusun. Pramila penyusun nyuwun pangapunten lan nampi kritik lan saran saking pemaos, wasono matur nuwun.


Tim Penyusun












Daftar isi
Halaman Judul    ……………………………………………………………………..      i
Kata Pengantar   …………………………………………………………………….       ii
Daftar Isi     ……………………………………………………………………………. ...     iii
BAB I PURWAKA
1.1 LATAR BELAKANG       ………………………………………………………..        1
1.2 RUMUSAN MASALAH      …………………………………………………..         1
1.3 TUJUAN            …………………………………………………………………....       1
         
BAB II PEMBAHASAN
A.    Punapa tembang jawa         …………………… …………………………    2
B.    Urut-urutanipun tembang macapat   ……………………………….     2
C.    Makna-makna tembang macapat        ……………………………..      2
D.   Contoh tembang macapat lan dolanan    …………………………      4       
                  
BAB III PENUTUP
A.      Dudutan      ……………………………………………………………………       6
B.      Saran           ………………………………………………………………………     6               
     
     Daftar Pustaka      ………………………………………………………………….     6

BAB I
PURWAKA
1.1           LATAR BELAKANG
               Tembang wonten Indonesia katah sanget jinisipun  salah satunggalipun inggih meniko tembang jawa. Tembang meniko dipun sebaraken dening sunan kalijaga kalihan  nyebaraken agama islam wonten tanah jawa. Wonten jaman saniki tiyang utawalare mboten reman  utawa mboten mangertos punapa niku tembang jawa . Tembang jawa saniki mboten popular kados  jaman mbiyen, lare-lare wonten jaman sakniki menawi ngertosipun inggih meniko namung tembang pop, tembang regee, tembang rock, tembang inngris utawi saking luar negeri, lan sak liya-liya nipun. Padahal tembang jawa  inggih meniko tembang utawa lagu daerah ingkang perlu utawa kedah dipun nguri-uri dening tiyang lan lare-lare  menawi mboten dipunlestariakaken dipun akoni dening negara liyanipun  kados reog ponorogo ingkang dipun akoni dening Negara Malaysia. Tembang jawa ugi kedah dipun jaga ampun ngantos  luntur utawi ketinggalan jaman. Tembang jawa mboten namung tembang-tembang kados biasanipun, tembang jawa ngadahi arti utawa makna  ingkang sae. Makna tembang jawa saged dipun kangge pembelajaran.
            Micara tembang jawa ing  pamulangan sampun dipun tumutaken wonten pembelajaran wonten SD utawa Madrasah Iptidaiyah, SMP utawa Madrasah Sanawiyah, SMA utawa Madrasah Aliyah, lan wonten ugi universitas ingkang ngawontenakaen pembelajara nembang basa jawa. Namung lare- lare jaman saniki mboten remen utawa malah nganpangaken basa jawa padahal tembang jawa niku tembang asali daerah .

1.2           RUMUSAN MASALAH
Ingkang dados perkawis  latar belakang ing nginggil inggih puniko:
A.      Punapa punika apresiasi reseptif?
B.      Punapa punika tembang jawa ?
C.      Punapa tembang macapat lan dolanan?
D.     Jelasna jenisipun lan  makna tembang macapat?
E.      Sebutna contah tembang tembang macapat lan dolanan?
1.3           TUJUAN
Ingkang dados tujuan pendaleman makalah punika yoiku:
A.      Supados manggert punapa punika apresiasi  lagu utawi tembang secara reseptif
B.      Saged mangertos tembang jawa
C.      Supados mangertos tembang macapat lan dolanan
D.     Saged mangertos makna-makna tembang basa jawa utawa macapat
E.      Supados lare-lare saged remen kalian tembang basa jawa
                                          BAB II
ISI
A.      Pangerten  apresiasi reseptif
Mitutur artinipun saben tembung, apresiasi tembang  diartikaken : apresiasi asalipun saking bahasa inggris yoiku apresiation  ingkang gadah artos pengregen, pangaosan utawi pangartosan.
Tembang yoiku karya seni imajinatif ingkang gadah unsur-unsur estetis disampekaken lewat bahasa, saged bentuk tulis utawi lisan (Rene Wellek, 1989)
Sahenga pangrten saking apresiasi tembang yoiku pengregen, pangaosan,ugi pangertosan dumateng salah sawijining karya seni imajinatif, saged mbentukipn geguritan, prosa utawi bentuk sanesipun.
Saking pangerten ing inggil , saged disimpulaken menawi apresiasi tembang yoiku menehake pangajen adep karya sastra
Apresiasi sastra reseptif yoiku sastra ingkang dilakokake lewat kagiatan maca lan mirengake.
B.      Tembang jawa
Tembang  jawa yoiku tembang saking daerah jawa terutama jawa tengah.Tembang jawa piyambak ngadahi macem-macem jenisipun inggih meniko: tembang macapat, tembang dolanan, lan sak liya-liyanipun.  Menawi tembang macapat yoiku tembang ingkang wonten guru lagu (tibaning swara wonten pungkasanipun gatra), guru wilangan (inggih meniko cacahing wanda saben sakgatra)  lan guru gatra (inggih meniko cacahinng gatra saben sapada).


Metrum
Gatra
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
Tembang cilik / Sekar alit
Dhandhanggula
10
10i
10a
7u
9i
7a
6u
8a
12i
7a
Maskumambang
4
12i
6a
8i
8a






Sinom
9
8a
8i
8a
8i
7i
8u
7a
8i
12a

Kinanthi
6
8u
8i
8a
8i
8a
8i




Asmarandana
7
8i
8i
8a
7a
8u
8a



Durma
7
12a
7i
6a
7a
8i
5a
7i



Pangkur
7
8a
11i
8u
7a
12u
8a
8i



Mijil
6
10i
6o
10é
10i
6i
6u




Pocung
4
12u
6a
8i
12a






Tembang tengahan / Sekar madya
Jurudhemung
7
8a
8u
8u
8a
8u
8a
8u



Wirangrong
6
8i
8o
10u
6i
7a
8a




Balabak
6
12a
12a
12u




Gambuh
5
7u
10u
12i
8u
8o





Megatruh
5
12u
8i
8u
8i
8o





Tembang gedhé / Sekar ageng
Girisa
8
8a
8a
8a
8a
8a
8a
8a




 Tembang dolanan inggih meniko tmbang kangge dolana utawa kangge  hiburan.  


C.      Urut-urutanipun tembang macapat
Tembang macapat wonten 11 tembang, wonten ngandap niki wonten urut-urutanipun tembang macapat:
1.      Maskumamabang
2.      Mijil
3.      Kinanti
4.      Sinom
5.      Asmarandana
6.      Gambuh
7.      Dandhanggula
8.      Durma
9.      Pangkur
10.  Megathruk
11.  Pocung

D.     Makna-makna tembang macapat
1.      Maskumambang
Yoiku tembang ing kang ngambaraken raos  bungah  tiang sepuh ingkang saweg nenggo kelahiranipun putra. Watakipun tembang meniko yoiku seneng tapi ugi was-was.

2.      Mijil
Yoiku tembang ingkang ngambaraken raos seneng, asih lan tresna, amargi putra ingkang sampun ditenggo-tenggo sampun lahir utawa medal.  Watake tembang yoiku asih, tresna, lan seneng.

3.      Sinom
Yoiku tembang ingkang ngambaraken kanoman utawa  taksih bocah. Watake tembang seneng ugi sedih manawi tiyang sepuh kawatir menawi wonten cilaka saweg dolan kalian rencang-rencangipun.Watake tembang grapak.

4.      Kinanti
Yoiku tembang ingkang ngambaraken tiyang sepuh ingkang maringi pinuduh kangge bocah utawa lare. Watake tembang asih lan asuh.

5.      Asmarandana
Yoiku tembang ingkang ngambaraken  tiyang ingkang saweg katresnan kalian tiyang sanesipun. Watake tembang yoiku tresna utawa seneng.

6.      Gambuh
Yoiku tembang ingkang ngambaraken tiyang ingkang sampun berumah tangga. Watake tembang niki yoiku asah, asih lan asuh.

7.      Dandanggula
Yoiku tembang ingkang ngambaraken tiyang ingkang sampun kecukupan lahir kalihan batinpun. Watake tembang ngresepake.

8.      Durma
Yoiku tembang ingkang ngambaraken tiyang ingkang  remen tetulung kalih tangga teparo.

9.      Pangkur
Yoiku tembang ingkang  ngambaraken tiyang ingkang sampun mboten menggalih  urusan duniya lan sampun yingkiraken hawa nepsunipun.

10.  Megatruh
Yoiku tembang ingknang ngambaraken tiyang ingkang sampun nilar dunya sampun kapisah ruh lan raganipun. Watake tembang sesih lan susah.

11.  Pocung
Yoiku tembang ingkang ngambaraken tiyang ingkang sampun dipun pocong utawa sampun dipun kafani. Watake tembang sedih lan susah.





E.     Contoh tembang macapat lan dolanan
A.      Contoh tembang macapat
1.      Gambuh
Sekar gambuh pring catur
Kang cinatur polah kang kalantur
Tanpa tutur katula-tula katali
Kadaluarsa kapatuh
Kapatuh pan dadi awon

2.      Pocung
Ngelmu iku kalakone kanti laku
Tegase lawan kas
Tegese kas nyantosani
Setya budya pungkasane
Durangkara

3.      Asmarandana
Aja turu sore kaki
Ana dewa nganglang jagat
Nyangkir bokor kencanane
Isine donga tetulak
Sandang kalawar pangan
Yoiku begayanipun
Wong melek sadar narimo

B.      Contoh tembang dolanan
1.      Gundul-gundul pacul
Gundul-gundul pacul
Gembelengan
Nyungi-nyungi wakul-kul
Gembelengan
Bakul limpa segane gari sak rantang
Bakul limpa segane gari sak rantang

2.      Lir-ilir
Lir-ilir lir-ilir
Tandure wis sumlir
Tak ijo royo-royo
Tak sangguh temanten anyar
Cah anggoon cah anggoon
Penekna blimbing kuwi
Lunyu-lunyu penekna
Kanggo mbasuh dodot iro
Dodot iro dodot iro kumintir bedah ing pinggir
Dondomono jumantono  kanggo sebok mengko sore
Mumpung padang rembulane
Mumpung jembar kalangane yo surao-surak hore





BAB III
PENUTUP
3.1 Dudutan
Saking  pamedharan ing nginggil saged kapundut dudutan inggih meniko:
1.      Tembang jawa yoiku tembang saking jawa tengah sebab  ing jawa timur lan bali macapat sampun dipunkenal sakderengipun penyebaran agami islam.
2.      Jinis-jinispun tebambang jawa: tembang macapat lan tembang dolanan.
3.      Tembang macapat wonten 11 jinisipun yoiku: maskumambang, mijil, sinom, kinanti, asmarandana, gambuh, dandanggula, pangkur, megatruk, lan pocung.
4.      Tembang dolanan yoiku tembang kagem hiburan.

3.2 Saran
                1. Supados tiyang sepuh sampun mengenalkan tembang jawa  kalian putranipun.
                 2. guru migunakaken cara pengenalan tembang jawa ingkang ngremenaken.
                3.  Supados pemerintah memerhatikaken dening tembang-tembang jawa.


Daftar pustaka
1.      http://sabdalangit.wordpress.com/2009/06/01/makna-tembang-macapat/ sumbe

Tidak ada komentar:

Posting Komentar